De afgelopen dagen stonden in het teken van afscheid nemen van mam.
Gisteravond was er een gelegenheid om mam voor het laatst te zien. Ze lag mooi opgebaard in een bed bij de begrafenisondernemer. Het leek alsof ze sliep behalve dat ze veel witter was dan ze normaal was. Die avond zijn er zo’n 50 mensen gekomen. De meesten zouden vandaag nog een keer komen, maar sommigen waren speciaal gekomen omdat ze vandaag niet bij de begrafenis konden zijn. Vooral het zien van mijn moeder vond ik gisteravond moeilijk. Ik kon er niet meer omheen… ze leeft niet meer.
Afgelopen nacht heb ik ook erg slecht geslapen. Beelden van de gisteravond zaten in mijn hoofd en ik mocht niet verslapen. Vanochtend was namelijk de begrafenis.
Peter, Priscilla en ik zijn op tijd vertrokken en samen met Sandra, Jo, mams enige nicht en haar man van haar kant van de familie en mijn ooms en tantes van mijn vaders kant zijn we achter de rouwauto naar de kerk gereden. Daar stonden mijn andere neven en nichten (van mijn vaders kant) te wachten om gezamenlijk de kerk in te gaan. Een aantal van mijn neven en nichten hebben daarbij de kist ‘gedragen’.
De kerk zat helemaal vol! En toen ik achter de kist naar binnen liep terwijl het gregoriaans koor haar naar binnen zong hield ik het niet meer droog… Dit is echt het laatste afscheid en zoveel mensen wilden daarbij zijn!
De rest van de mis was goed. Ik heb de kaarsen aangestoken, Jo het kruisje opgehangen en Sandra heeft het In Memoriam voorgelezen. Erg knap want ik had dit zelf nooit kunnen doen… Bij de eerste regels had ik waarschijnlijk al gehuild. Het gregoriaans koor heeft de hele mis gezongen en tijdens de communie ook een erg mooi meerstemmig Maria-lied laten horen.
Na de kerkdienst zijn we met een hele stoet achter de kist naar het kerkhof gewandeld. Echt ‘ouderwets’ midden over straat achter het kruis en meneer Pastoor aan. Het was nog druk bij het kerkhof en ook dat bevestigde dat mijn moeder een geliefd persoon was in mijn geboortedorp.
De koffietafel daarna was druk maar het was goed. De mensen die mam, Jo, mijn zus en mij na stonden waren er en iedereen kon nog even napraten over de mis, over mam, over herinneringen.
En nu is het officiele afscheid afgerond. Mijn moeder is begraven en is nu weer bij pap. En dat betekent ook dat het rouwproces nu echt kan beginnen. Het zal niet altijd makkelijk zijn, maar uit ervaring kan ik zeggen dat tijd de scherpe randjes van het verdriet weghaalt.